Trung Quốc ra đòn hiểm khiến Mỹ tức tối, loạt ‘ông lớn’ ô tô đứng ngồi không yên trước nguy cơ đóng cửa hàng loạt

Các tập đoàn ô tô toàn cầu cảnh báo về nguy cơ các nhà máy buộc phải ngừng hoạt động chỉ trong vài tuần tới vì thiếu hụt nghiêm trọng nam châm đất hiếm từ Trung Quốc. Đây là thành phần thiết yếu được sử dụng trong nhiều linh kiện ô tô như mô-tơ gạt mưa, cảm biến phanh ABS.

Trong thư gửi chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 9/5 – vốn chưa từng được công bố trước đó, lãnh đạo Hiệp hội Đổi mới Ô tô – đại diện cho các hãng lớn như General Motors, Toyota, Volkswagen, Hyundai – bày tỏ lo ngại sâu sắc khi Trung Quốc hạn chế xuất khẩu đất hiếm quan trọng.

“Nếu không có nguồn cung nam châm đất hiếm ổn định, các nhà cung cấp sẽ không thể sản xuất nhiều bộ phận thiết yếu như hộp số tự động, cảm biến, mô-tơ, dây đai an toàn, hệ thống lái trợ lực hay camera”, hiệp hội cho hay.

Trong thư, Hiệp hội các nhà cung cấp linh kiện xe (MEMA) cũng cảnh báo rằng gián đoạn dây chuyền sản xuất ô tô tại Mỹ là điều khó tránh khỏi nếu không có giải pháp sớm. “Trong kịch bản nghiêm trọng, các nhà máy có thể buộc phải giảm sản lượng hoặc thậm chí tạm ngừng hoạt động”, bức thư nêu rõ.

Lãnh đạo hai hiệp hội cho biết vấn đề vẫn chưa được giải quyết và tiếp tục là mối quan ngại lớn. Họ cũng đánh giá cao việc chính quyền Mỹ cấp cao vào cuộc nhằm tránh gián đoạn chuỗi cung ứng ô tô.

Vấn đề đất hiếm được đưa vào chương trình nghị sự tại cuộc đàm phán giữa Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent, Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer và phía Trung Quốc tại Geneva đầu tháng 5. Tuy nhiên, ông Greer cho biết trên CNBC rằng Trung Quốc dù đã đồng ý gỡ bỏ hạn chế xuất khẩu nam châm đất hiếm nhưng triển khai rất chậm. “Chúng tôi chưa thấy dòng chảy khoáng sản thiết yếu như cam kết”, vị quan chức Mỹ nói.

Hiện Trung Quốc kiểm soát hơn 90% công suất chế biến các loại nam châm đất hiếm – vật liệu ứng dụng từ ô tô, máy bay chiến đấu cho đến thiết bị gia dụng. Từ đầu tháng 4, Bắc Kinh yêu cầu các doanh nghiệp xuất khẩu phải xin giấy phép mới được bán ra nước ngoài. Hệ quả là xuất khẩu nam châm đất hiếm của Trung Quốc trong tháng 4 giảm một nửa do quy trình xin phép phức tạp, nhiều khi cần hàng trăm trang tài liệu.

Dù một số nhà cung cấp cho Volkswagen đã được cấp phép, các hãng xe Ấn Độ cho biết vẫn chưa nhận được bất kỳ giấy phép nào và có thể phải dừng sản xuất từ đầu tháng 6. Tập đoàn Bosch (Đức) cũng xác nhận việc xin cấp phép bị chậm lại do quy trình quá khắt khe. Người phát ngôn Bosch nói rằng quy trình rất “phức tạp và tốn nhiều thời gian do phải chuẩn bị rất nhiều tài liệu”.

Ngày 29/5, trên mạng xã hội Truth Social, Tổng thống Mỹ Donald Trump cáo buộc Trung Quốc vi phạm thỏa thuận tạm hoãn thuế quan và hạn chế thương mại mà 2 bên đạt được trong tháng 5. “Trung Quốc – không mấy ngạc nhiên – HOÀN TOÀN VI PHẠM THỎA THUẬN VỚI MỸ”, ông viết.

Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington phản bác rằng chính Mỹ mới là bên lạm dụng kiểm soát xuất khẩu, đặc biệt là bán dẫn. Một quan chức Mỹ tiết lộ với Reuters rằng thỏa thuận tại Geneva chỉ đề cập đến thuế và biện pháp phi thuế từ phía Trung Quốc, không bao gồm việc Mỹ kiểm soát xuất khẩu.

Quan chức này cũng bày tỏ thất vọng khi Bắc Kinh chậm cấp giấy phép xuất khẩu đất hiếm, đồng thời cảnh báo điều này có thể khiến Washington đáp trả nếu các hãng ô tô Mỹ phải ngừng sản xuất do thiếu nguyên liệu.

Tham khảo: Reuters