NYT: Trung Quốc câu giờ bằng cuộc gọi 90 phút, ông Tập Cận Bình cảnh báo cứng tới Mỹ từ Trung Nam Hải

NYT: Chủ tịch Tập Cận Bình cảnh báo Tổng thống Donald Trump

Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có cuộc điện đàm vào thứ Năm (5/6) trong bối cảnh căng thẳng giữa hai cường quốc vẫn tiếp diễn, và một cuộc gặp trực tiếp đang được lên kế hoạch trong thời gian tới.

Theo truyền thông nhà nước và Bộ Ngoại giao Trung Quốc, cuộc gọi được thực hiện theo đề nghị từ phía Nhà Trắng.

Trên nền tảng Truth Social, Tổng thống Trump cho biết cuộc điện đàm kéo dài khoảng 90 phút, nhưng không tiết lộ nhiều chi tiết, chỉ nói rằng nội dung chủ yếu xoay quanh vấn đề thương mại.

Trong khi đó, phía Trung Quốc cho biết trong cuộc gọi kéo dài 90 phút, Chủ tịch Tập Cận Bình nhấn mạnh rằng hai nhà lãnh đạo cần “loại bỏ mọi hình thức can thiệp và thậm chí là phá hoại".

“Trung Quốc rất quan tâm đến vấn đề này,” ông Wu Xinbo, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quốc tế thuộc Đại học Phúc Đán (Thượng Hải), nhận định. Theo các nhà phân tích, Bắc Kinh lo ngại những nhân vật theo đường lối cứng rắn trong chính quyền Tổng thống Trump có thể tìm cách phá hoại thỏa thuận đình chiến thương mại, trong bối cảnh Washington gia tăng sức ép lên Trung Quốc ở các lĩnh vực như công nghệ.

Cuộc điện đàm giữa ông Trump và ông Tập diễn ra vào thời điểm nhạy cảm, chưa đầy một tháng sau khi hai nước nhất trí tạm đình chỉ việc áp thuế quan đối ứng trong vòng 90 ngày để đàm phán một thỏa thuận thương mại.

Căng thẳng tiếp tục leo thang khi Trung Quốc hạn chế xuất khẩu đất hiếm – một nguyên liệu quan trọng trong chuỗi cung ứng công nghệ – gây ảnh hưởng đến các nhà sản xuất Mỹ. Đáp lại, chính quyền Trump áp đặt hàng loạt biện pháp, bao gồm hạn chế phần mềm thiết kế chip, cấm các công ty Mỹ sử dụng chip AI từ Huawei, và đình chỉ xuất khẩu một số bộ phận và phần mềm dùng trong động cơ phản lực sang Trung Quốc. Ngoài ra, Mỹ còn đề xuất thu hồi thị thực của sinh viên Trung Quốc.

Bà Sun Yun, Giám đốc Chương trình Trung Quốc tại Trung tâm Stimson (Washington), nhận định Trung Quốc đã tận dụng cơ hội thông qua “ngoại giao cấp cao” để gửi thông điệp trực tiếp tới Tổng thống Trump: "Hãy kiềm chế các nhân vật diều hâu. Trách nhiệm thuộc về lãnh đạo cấp cao".

Ông Wu Xinbo cho rằng các biện pháp liên tiếp từ phía Mỹ kể từ sau thỏa thuận thương mại cho thấy nhiều cơ quan trong chính quyền Tổng thống Trump – từ Bộ Thương mại đến Bộ Ngoại giao – đang thúc đẩy các chương trình nghị sự riêng biệt, không phản ánh một chiến lược thống nhất.

Ý đồ của Trung Quốc

Trong nhiều tháng qua, Trung Quốc đã từ chối lời đề nghị của Tổng thống Trump về cuộc đối thoại trực tiếp với Chủ tịch Tập Cận Bình, cho thấy sự thận trọng của Bắc Kinh. 

Theo New York Times, việc ông Tập hiện nay chấp nhận cuộc gọi có thể là một nỗ lực nhằm kéo dài thời gian để chính phủ Trung Quốc chuẩn bị cho một cuộc đối đầu thương mại lâu dài. Nhà lãnh đạo Trung Quốc có thể hy vọng sử dụng đối thoại trực tiếp giữa các nhà lãnh đạo để kiểm soát tình hình và kiềm chế đà xấu đi nhanh chóng của quan hệ Trung-Mỹ.

Tuy nhiên, hai nhà lãnh đạo dường như rút ra những kết luận khác nhau từ cuộc điện đàm. Trong một bài đăng trên mạng xã hội, ông Trump cho biết hai bên đã giải quyết được tranh chấp liên quan đến xuất khẩu khoáng sản quan trọng. Tuy nhiên, bản tóm tắt nội dung cuộc gọi do phía Trung Quốc công bố không đề cập đến vấn đề này.

Trong bản tóm tắt chính thức do Trung Quốc công bố, Chủ tịch Tập Cận Bình cảnh báo Tổng thống Trump rằng Mỹ cần xử lý vấn đề Đài Loan một cách “thận trọng” để tránh nguy cơ dẫn đến xung đột nghiêm trọng. Trong khi đó, ông Trump lại mô tả nội dung cuộc gọi gần như chỉ xoay quanh vấn đề thương mại.

Trước đó một tuần, Trung Quốc đã phản ứng gay gắt sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth kêu gọi các đồng minh châu Á phối hợp với Mỹ nhằm kiềm chế các hành động của Trung Quốc đối với hòn đảo này.

Tuy vậy, ông Trump và ông Tập đã đạt được đồng thuận ở một điểm: Hai bên sẽ tiếp tục thực hiện thỏa thuận thương mại đã đạt được vào tháng trước và tiếp tục đàm phán để hướng tới một thỏa thuận dài hạn hơn. 

Ông Trump cho biết các cuộc đàm phán sắp tới với Trung Quốc sẽ có sự tham gia của Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick, bên cạnh Bộ trưởng Tài chính Scott Bessant và Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Jamison Greer. Về phần mình, Chủ tịch Tập kêu gọi Mỹ rút lại “các biện pháp tiêu cực” đang áp đặt đối với Trung Quốc.

Theo một số phân tích, Trung Quốc có thể xem cuộc điện đàm lần này như một chiến thắng mang tính biểu tượng, khi Tổng thống Trump dường như đã giảm nhẹ lập trường của chính quyền về vấn đề thị thực đối với sinh viên Trung Quốc. 

Trước đó một tuần, Ngoại trưởng Marco Rubio — một trong những cố vấn có quan điểm cứng rắn nhất trong chính quyền Trump — tuyên bố Mỹ sẽ “hành động quyết liệt” trong việc thu hồi thị thực của sinh viên Trung Quốc. Tuy nhiên, vào ngày thứ Năm (5/6), Tổng thống Trump lại thể hiện thái độ cởi mở hơn.

“Sinh viên Trung Quốc đang đến, không vấn đề gì,” ông Trump nói trong một cuộc họp báo tại Phòng Bầu dục. “Chúng tôi rất vinh dự khi có họ.”

Trước cuộc gọi, ông Trump từng viết trên mạng xã hội rằng Chủ tịch Tập Cận Bình “rất cứng rắn và khó có thể đạt được thỏa thuận với ông ấy”. Nhưng trong bản tóm tắt cuộc điện đàm, ông Trump lại thể hiện thái độ thân thiện hơn, và cho biết hai nhà lãnh đạo đã mời nhau thăm chính thức.

Scott Kennedy, cố vấn cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Washington, nhận định rằng cuộc điện đàm có thể cho thấy hai nước đang bước vào một “thế cân bằng mong manh”, khi cả hai bên đều đồng thời gia tăng áp lực và tìm cách kiểm soát căng thẳng.

Ông Ganside lưu ý rằng Trung Quốc là quốc gia duy nhất cho đến nay đạt được sự nhượng bộ rõ ràng từ phía Mỹ kể từ khi Tổng thống Trump phát động chiến dịch áp thuế đối ứng trên phạm vi toàn cầu vào tháng 4.

 (Theo NYT, Tân Hoa Xã)