Món ăn "luôn hết sạch" trong cỗ cưới miền Bắc: Nghe tên bình thường, ăn rồi mới thấy ghiền, nóng hay nguội đều ngon

Trong vô vàn món ăn trên mâm cỗ cưới miền Bắc, nào là gà luộc, xôi gấc, nem rán, nộm thính... có một món tuy mộc mạc, tên nghe tưởng chẳng có gì đặc biệt, nhưng lại khiến bao người ăn rồi phải xuýt xoa, nhớ mãi. Đó là chuối nấu.

Đây là món ăn chỉ cần nhắc tên thôi cũng đủ khiến nhiều người vùng trung du, đồng bằng Bắc Bộ phải nuốt nước bọt. Cái món nghe qua tưởng đơn giản ấy, vậy mà lại có thể gợi cả một trời ký ức: Từ mâm cỗ cưới của làng xưa, tới bữa ăn tất niên, hay bữa cỗ giỗ họ hàng, nơi cái ngon không nằm ở sang trọng, mà nằm ở tình thân và sự gắn kết.

Nghe tên đơn giản, ăn rồi mới thấy "gây nghiện"

Chuối nấu - thoạt nghe, ai cũng nghĩ là món tráng miệng, hay món ăn chơi dân dã nào đó. Nhưng không, đây là một món mặn, ăn trong bữa chính, thậm chí thường được dọn trong các mâm cỗ cưới, như một cách kết thúc trọn vẹn bằng thứ hương vị béo bùi, thơm nồng mà ấm áp.

Chuối nấu, nhiều nơi gọi với các tên khác nhau như chuối đánh xéo, chuối đánh nhuyễn, giả chuối. Đây là món ăn phổ biến ở nhiều tỉnh miền Bắc như Hải Dương, Nam Định, Thái Bình,... Chẳng hạn như ở nhiều nơi thuộc Nam Định, chuối nấu được người dân xem như món "must try" trong cỗ cưới hoặc các dịp giỗ chạp. Nhìn chung, mỗi nơi tùy thuộc văn hóa và sở thích mà công thức nấu được biến tấu khác nhau.

Nguyên liệu chính làm nên món chuối nấu là chuối xanh, nước dùng (nước xương ninh từ lợn hoặc gà) và mỡ lợn. Nhiều nơi khác biến tấu thêm với riềng mẻ, tía tô, lá lốt thịt băm, thịt ba chỉ, đỗ xanh, nghệ tươi, mắm tôm,... Thậm chí, có nơi còn thêm ốc nhồi, móng giò băm nhỏ.

Chuối phải chọn quả vừa già, còn xanh nhưng không chát, được gọt vỏ, ngâm nước muối rồi luộc sơ để bớt nhựa. Khi nấu, chuối được om cùng mẻ, mắm tôm, nghệ và các nguyên liệu khác đến khi mềm, ngấm gia vị. Nồi chuối sánh vàng, thơm nức mùi mẻ chua, mắm tôm đậm đà, nghệ cay nồng, thịt béo mà không ngấy.

Điều đặc biệt khiến món chuối nấu trở thành “món ăn gây thương nhớ” chính là nó ngon ở cả hai trạng thái: Nóng và nguội.

Khi vừa nấu xong, món chuối nấu bốc hơi nghi ngút, hương thơm dậy lên từ mẻ, nghệ và mắm tôm quyện vào nhau, khiến ai đứng gần cũng muốn gắp ngay một miếng. Chuối mềm nhưng không nát, thịt ba chỉ chín tới, ngậy béo, đậu phụ vàng rụm bên ngoài mà vẫn mềm bên trong - tất cả quyện lại trong nước om sánh đặc, chua nhẹ, đậm đà.

Nhưng điều thú vị là, để nguội rồi ăn lại còn có một cảm giác lạ miệng và hấp dẫn không kém. Lúc này, các nguyên liệu như đậu, thịt, chuối… đã ngấm sâu vị, mềm rục, thơm nồng mà không mất đi cấu trúc. Những ai từng ăn cơm nguội với chuối nấu vào sáng hôm sau mới thấy được cái duyên thầm lặng của món ăn tưởng bình thường này.

"Linh hồn" của cỗ cưới quê xưa

Với người Bắc, đặc biệt là vùng nông thôn, chuối nấu không đơn thuần là món ăn - nó là một phần của ký ức tập thể. Mỗi mùa cưới, mùa giỗ chạp hay lễ hội, món này luôn được “gọi tên” như một thành phần không thể thiếu.

Trong mâm cỗ cưới truyền thống, chuối nấu thường không xuất hiện ngay từ đầu. Sau khi khách khứa đã qua món xôi, món thịt, nem, nộm… thì chuối nấu mới được bê ra, ấm nóng, thơm nức, như lời kết vừa dịu dàng vừa sâu đậm. Người lớn tuổi gật gù hít hà, trai gái trẻ ăn xong lại xuýt xoa: "Món này phải bà nội nấu mới đúng vị".

Cũng chính vì thế, chuối nấu trở thành món của sự gắn bó, của hoài niệm. Nó không hào nhoáng, chẳng cầu kỳ, nhưng có sức mạnh kết nối các thế hệ. Mỗi lần ăn là một lần gợi nhớ về tiếng cười nói trong đám cưới làng, những bữa cỗ ngồi trên phản gỗ, hoặc một buổi chiều se lạnh, bưng bát chuối nấu nóng hổi mà thấy lòng ấm áp lạ thường.

Ngày nay, nhiều nhà hàng đã bắt đầu đưa chuối nấu vào thực đơn như một món đặc sản vùng miền. Dù vậy, để làm được đúng vị, đúng cái hồn của món ăn này, không dễ. Bởi mỗi gia đình, mỗi vùng quê lại có cách nêm nếm riêng, có bí quyết riêng truyền từ mẹ sang con, từ bà sang cháu.

Và có lẽ, chính điều đó làm nên điều kỳ diệu: Một món ăn chẳng cần sang trọng, chẳng cần "gọi tên cầu kỳ", chỉ cần nếm một lần là nhớ mãi. Cái hồn quê, cái tình người, cái ký ức tuổi thơ... tất cả như lắng đọng trong từng thìa nước chuối nấu sánh quyện, thơm nồng và đậm đà.

Chuối nấu - cái tên mộc mạc, giản đơn, nhưng lại là món ăn "đặc sản ký ức" trong trái tim bao người miền Bắc. Nóng cũng ngon, nguội cũng mê, từ mâm cỗ cưới quê đến bàn tiệc phố thị, món ăn ấy vẫn giữ nguyên hương vị của sự chân thành, của miền quê hiền hòa và ấm áp. Ai đã từng ăn, chắc chắn sẽ hiểu: Chuối nấu không chỉ là món ăn, mà là một phần tuổi thơ không thể quên.