Doanh nhân Việt Nam “huyền thoại”: 90 tuổi vẫn điều hành doanh nghiệp, xây dựng gia tộc kinh doanh 4 đời danh tiếng dù... không có nghề gia truyền

14 tuổi kinh doanh không phải là sớm và 90 tuổi cũng chưa phải đã muộn

Cụ Đỗ Thế Sử, sinh ngày 3/2/1923, lớn lên trong một gia đình điền chủ cách mạng tại thôn Chu Quyến, xã Chu Minh, huyện Ba Vì, Hà Tây (nay thuộc Hà Nội). Không chỉ nổi bật với tài năng văn chương, cụ còn là một người đam mê kinh doanh từ khi còn rất trẻ. Ngay từ 14 tuổi, cụ đã tham gia buôn bán tơ lụa với các bà ở Hàng Ngang, Hàng Đào, đánh dấu những bước đi đầu tiên trong hành trình khởi nghiệp của mình.

Năm 1947, sau khi được kết nạp Đảng, cụ Đỗ Thế Sử được cử đi học lớp báo chí Huỳnh Thúc Kháng trong 3 tháng. Kết thúc khóa học, cụ được giao làm Tổng biên tập tờ báo Sơn Tây Tiến. Tuy nhiên, trong thời gian công tác báo chí, cụ đã phải nghỉ ốm hai lần để dưỡng bệnh. Sau khi hồi phục, cụ xin chuyển công tác về Tỉnh ủy Sơn Tây và đưa gia đình lên Hà Nội sinh sống. Tại đây, cụ bắt đầu kinh doanh gỗ bằng cách theo các xe chở gỗ của người khác để tìm kiếm cơ hội bán hàng. Nhờ sự nỗ lực không ngừng, cụ đã xây dựng được xưởng xẻ gỗ trong thành phố.

Nhưng cuộc đời không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Cụ Đỗ Thế Sử bất ngờ bị ép tội và bị bắt bỏ tù. Dù phải chịu đựng sự oan khuất, nhưng sự thật đã được phơi bày và cụ được giải oan. Sau khi trở về, cụ xin về công tác tại Sở Văn hóa tỉnh Sơn Tây. Tuy nhiên, với gia đình đông con và kinh tế eo hẹp, cụ quyết định nghỉ việc để ra ngoài sản xuất, trở thành chủ nhiệm của một hợp tác xã tại quận Hai Bà Trưng, bắt đầu sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực cơ khí. Dưới sự lãnh đạo của cụ, hợp tác xã đã trở nên có tiếng tăm, nhưng không may lại gặp phải sự nghi ngờ từ một cán bộ mới đến.

Sinh thời, cụ Đỗ Thế Sử luôn tự hào về di sản mà mẹ mình để lại. Bà là một người phụ nữ thông minh, tự tay gây dựng cơ đồ từ những ngày đầu, dù không có học vấn cao. Bà đã mở xưởng, mua ruộng, và tạo ra công ăn việc làm cho nhiều người. Cụ tâm đắc: "Kinh tế là hạ tầng cơ sở của xã hội, là dòng máu nuôi cơ thể." Chính mẹ là tấm gương cho cụ noi theo, và cụ luôn kính phục bà vì sự kiên trì và nỗ lực không ngừng nghỉ.

Ngay cả khi đã nghỉ hưu, cụ Đỗ Thế Sử vẫn không ngừng tìm kiếm cơ hội mới. Một lần, khi nghe ông thông gia ở Sài Gòn kể về việc mua một chiếc mũ phớt đắt giá, cụ lập tức nghĩ rằng mình có thể mua được với giá rẻ hơn ở Hà Nội. Kết quả, cụ đã mua 5000 chiếc mũ để mang về. Khi đi cùng con trai sang Tiệp Khắc, cụ cũng đã phát hiện ra nhu cầu thị trường cho băng giấy vệ sinh, dẫn đến thành công của thương hiệu Diana sau này, do các con trai cụ sáng lập.

Năm 1999, cụ Đỗ Thế Sử thành lập Công ty Phát triển Xuất nhập khẩu May mặc Gamexco, tập trung vào sản xuất quần áo xuất khẩu. Công ty đã tạo ra hàng trăm công việc cho người lao động, và cụ không chỉ là người lãnh đạo mà còn là tấm gương về sự chăm chỉ và đam mê. Mỗi ngày, cụ cùng vợ đều đi từ trung tâm thành phố xuống công ty làm việc, và thường xuyên kiểm tra sản phẩm tại các xưởng ở Hà Nam và Ba Vì.

Để giao dịch với khách hàng nước ngoài, cụ Đỗ Thế Sử tự học tiếng Anh và tiếng Trung. Ở tuổi 90, cụ vẫn tích cực giao dịch và làm việc với người nước ngoài như bất cứ doanh chủ nào. Cụ có khả năng tính nhẩm nhanh chóng và nhớ rõ số điện thoại của các đối tác, minh chứng cho tinh thần kinh doanh không bao giờ ngừng nghỉ.

Để ghi nhận những đóng góp trong 50 năm làm doanh nghiệp của cụ Đỗ Thế Sử, năm 2012, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đã tặng cụ Kỉ niệm chương Vì sự nghiệp xây dựng và phát triển doanh nghiệp.

Một mình nuôi dạy con cái thành danh: Tối đi ngủ phải soi đèn đếm chân từng đứa

Năm 1965, cuộc sống của cụ Đỗ Thế Sử bước vào một giai đoạn khó khăn khi cụ bà đột ngột qua đời, để lại cụ với chín người con, trong đó người lớn nhất chỉ mới học lớp 10 và đứa bé nhất mới lên hai tuổi. Đứng trước hoàn cảnh éo le, cụ phải đưa ra quyết định khó khăn giữa việc tiếp tục công việc hay chăm sóc cho các con. Sau nhiều đắn đo, cụ đã viết đơn xin nghỉ việc, chọn con cái làm ưu tiên hàng đầu.

Cụ từng chia sẻ: "Nghỉ việc, lại vừa làm cha, vừa làm mẹ thì làm gì để sống? Ngày tháng dài, tôi quên mình đi để nuôi con." Cụ dành cả ngày lao động vất vả, tối đến lại dạy học cho các con. Với tình thương và sự khích lệ từ bố, các con cụ đều cố gắng học tập chăm chỉ. Những đứa lớn còn giúp bố nấu cơm, trông em, đi lấy cây chuối và hái rau để nuôi lợn. Cụ nhớ lại: "Đêm ngủ, tôi thường phải soi đèn đếm chân xem có đủ chín đứa con không."

Nhận thấy những công việc đơn giản mà các con có thể làm, cụ Đỗ Thế Sử quyết định thành lập hợp tác xã thủ công chuyên sản xuất văn phòng phẩm, với sự tham gia của các thành viên trong gia đình và vài người hàng xóm. Ngày qua ngày, các anh chị lớn xén giấy, trong khi các em nhỏ gập, dán những chiếc bằng tốt nghiệp, huân chương và đóng sổ sách.

Để có thêm kiến thức dạy con, cụ đã theo học tại chức tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, nơi cụ trở thành người học giỏi nhất lớp. Tuy nhiên, sau ba năm học, do sức khỏe yếu, cụ phải xin nghỉ. Một lần, một vị giám đốc công an đã ngỏ ý nhận các con cụ làm con nuôi và cho đi du học, nhưng cụ đã từ chối vì muốn ở bên cạnh để dạy dỗ và chỉ bảo cho chúng.

Suốt 15 năm vật lộn nuôi dạy con cái, đến khi người con út 17 tuổi, học ngoại ngữ để ra nước ngoài, cụ quyết định tái hôn. Cụ nói: "Khi tục huyền, tôi bảo các con: Bố đã đứng vậy suốt 15 năm qua và vẫn có thể đứng tiếp những năm còn lại, nhưng bố cần lấy một người có thể làm mẹ cho các con." Cụ đã tìm thấy bà Nguyễn Kim Phương, người mà nhiều người khuyên không nên về sống với một người đàn ông có chín đứa con. Nhưng bà không nản lòng, quyết tâm cùng cụ xây dựng gia đình. Sau đó, họ sinh thêm một con trai nữa, nâng tổng số con lên 11.

Các con của cụ Đỗ Thế Sử đều tốt nghiệp từ các trường đại học danh tiếng trong và ngoài nước như Sư phạm, Bách khoa, Y khoa, và nhiều người đã đạt được bằng Thạc sĩ, Tiến sĩ. Hiện nay, người con trai cả là Đại tá, Kỹ sư Đỗ Thái Tùng, đã nghỉ hưu nhưng vẫn làm việc cho một công ty lớn ở Hà Nội. Con trai thứ hai, Giáo sư, Tiến sĩ Đỗ Tất Cường, giữ chức Giám đốc Chuyên môn Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.

Con trai thứ ba của cụ, ông Đỗ Minh Phú, là Chủ tịch Tập đoàn Vàng bạc đá quý DOJI, trong khi con trai thứ tư, Đỗ Quốc Bình, là Chủ tịch Hiệp hội Tắc-xi Hà Nội. Người con thứ năm là Đỗ Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Công ty Xây dựng Lò hơi và các thiết bị nhiệt. Người con thứ sáu là Đỗ Anh Tú là người sáng lập thương hiệu Diana và người con trai thứ bảy là Đỗ Khôi Nguyên, Tiến sĩ Luật, luật sư thuộc ngành sở hữu trí tuệ ở Mỹ.

Bốn người con gái của cụ cũng không kém phần xuất sắc, tham gia lãnh đạo các công ty lớn và là những người con hiếu thảo trong gia đình. Nhờ sự dạy dỗ chu toàn của cụ, các con đã trưởng thành với những giá trị đạo đức vững chắc, biết đối nhân xử thế và sống hiếu thuận.

4 thế hệ kinh doanh đầy đam mê, sáng tạo

Gia tộc họ Đỗ đã trải qua bốn thế hệ kinh doanh, mỗi thế hệ lại theo đuổi một lĩnh vực riêng biệt, không có nghề gia truyền cố định. Thế hệ đầu tiên, do cụ Đỗ Thế Sử dẫn dắt, đã tạo dựng nền tảng vững chắc cho sự nghiệp kinh doanh của gia tộc. Ông là một doanh nhân nổi tiếng và là cha của hai người con thành đạt, Đỗ Minh Phú và Đỗ Anh Tú.

Bước sang thế hệ thứ hai, doanh nhân Đỗ Minh Phú và Đỗ Anh Tú đã cùng nhau thành lập Tập đoàn DOJI, nổi tiếng trong lĩnh vực vàng bạc đá quý, đồng thời cũng là những người sáng lập TPBank, khẳng định vị thế của gia đình trong ngành tài chính.

Thế hệ thứ ba, gồm bà Đỗ Vũ Phương Anh và ông Đỗ Minh Đức, là con của doanh nhân Đỗ Minh Phú, hiện đang giữ các vị trí quản lý chủ chốt trong Tập đoàn DOJI, tiếp tục phát huy những giá trị và truyền thống kinh doanh của gia tộc.

Đến thế hệ thứ tư, ông Đỗ Minh Đức và bà Đỗ Vũ Phương Anh đều đã có những người con đang phát triển trong lĩnh vực kinh doanh, chứng tỏ sự tiếp nối và phát triển bền vững của gia tộc họ Đỗ. Những thành tựu này không chỉ là kết quả của nỗ lực cá nhân mà còn là minh chứng cho tinh thần đoàn kết và sự sáng tạo không ngừng của gia đình qua các thế hệ.

Các thế hệ Đỗ Gia đều thấm nhuần những triết lý kinh doanh của lão doanh nhân Đỗ Thế Sử và coi đó như "kim chỉ nam" trong mọi hoạt động, quyết sách lãnh đạo. Như doanh nhân Đỗ Minh Phú đã từng chia sẻ với báo giới: “Lúc còn sống, cha tôi luôn dạy chúng tôi 3 chữ “TỰ” trong công việc và cuộc sống. Phải “tự lực” để luôn chủ động đạt được thành tựu lớn. Phải “tự trọng” để luôn giữ uy tín trong làm ăn. Và phải “tự tôn” để không chấp nhận thua kém, không dễ dãi hài lòng với những thứ đang có”.