Các tổ chức Công đoàn nắm giữ lượng cổ phiếu trị giá hàng nghìn tỷ trên sàn chứng khoán

Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam mới đây đã yêu cầu các đơn vị hoàn thành việc sắp xếp tổ chức trước ngày 15/6, sau quyết định kết thúc hoạt động tổ chức công đoàn trong cơ quan Nhà nước. Công đoàn doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp công lập không hưởng 100% lương từ ngân sách Nhà nước, trước mắt chưa thực hiện sắp xếp, giải thể.

Công đoàn tại doanh nghiệp là một tổ chức chính trị - xã hội đại diện cho quyền lợi và lợi ích hợp pháp của người lao động. Hiện nay, kinh phí hoạt động của Công đoàn được sử dụng khá linh hoạt, trong đó việc đầu tư vào mua cổ phần của chính doanh nghiệp là một lựa chọn phổ biến. Việc này vừa đảm bảo tiếng nói của người lao động, vừa là một hình thức đầu tư trong dài hạn.

Trên sàn chứng khoán, cổ phiếu của nhiều doanh nghiệp đang được nắm giữ bởi chính tổ chức Công đoàn cơ sở với quy mô lên đến hàng nghìn tỷ. Đáng chú ý nhất phải kể đến Công đoàn Rạng Đông (RAL) khi là cổ đông lớn nhất nắm giữ đến hơn 40% cổ phần của doanh nghiệp. Tạm tính theo thị giá RAL hiện tại, lượng cổ phần trong tay tổ chức này có giá trị lên đến gần nghìn tỷ.

Tổ chức Công đoàn đầu tư lớn nhất vào cổ phiếu trên sàn chứng khoán là VietinBank (CTG) khi nắm giữ đến hơn 61,6 triệu cổ phiếu CTG (tỷ lệ 1,15%), tương ứng quy mô đầu tư lên đến gần 2.400 tỷ đồng. Ngoài VietinBank, tổ chức Công đoàn ACB, BIDV, VPBank, MB,… cũng nắm giữ cổ phiếu của chính ngân hàng với quy mô hàng trăm tỷ đồng.

Bên cạnh nhóm ngân hàng, tổ chức Công đoàn của nhiều doanh nghiệp khác trên sàn chứng khoán như Novaland (NVL), Dược Hậu Giang (DHG), Bảo Việt (BVH), Chứng khoán MB (MBS), Nhựa Tiền Phong (NTP), Pinaco (PAC)… cũng đang đầu tư cổ phiếu. Trừ trường hợp đặc biệt của Rạng Đông, tổ chức Công đoàn tại các doanh nghiệp chủ yếu nắm giữ một lượng cổ phiếu không quá lớn, phổ biến ở mức trên dưới 1% vốn điều lệ của doanh nghiệp.

Về cơ bản, Công đoàn có thể chủ động mua cổ phiếu trên sàn của chính doanh nghiệp như một khoản đầu tư tài chính thông thường nhằm tối tưu hóa hiệu quả sử dụng kinh phí. Dù vậy, đa phần các tổ chức Công đoàn hiện nay đều gom cổ phiếu từ người lao động nghỉ việc hoặc có nhu cầu bán lại để chốt lời sau khi được mua ưu đãi.

Thực tế, để tri ân đóng góp của người lao động, các doanh nghiệp thường triển khai chương trình bán ưu đãi cổ phiếu công ty cho cán bộ, nhân viên (ESOP) với mức giá thấp hơn nhiều so với giá chào bán ra ngoài thị trường. Đương nhiên, nhu cầu chuyển nhượng cổ phiếu ESOP sau thời gian hạn chế giao dịch, là không hề nhỏ.

Về kinh phí hoạt động của Công đoàn, Nhà nước có quy định về nguồn đóng góp từ doanh nghiệp và người lao động. Trong đó, doanh nghiệp phải đóng kinh phí công đoàn bằng 2% quỹ lương, làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động và người lao động có nghĩa vụ đóng đoàn phí để hình thành nguồn tài chính hoạt động của công đoàn.

Ngoài ra, kinh phí công đoàn còn có thể đến từ các nguồn hỗ trợ khác hoặc tài trợ từ các tổ chức bên ngoài. Bên cạnh đó, Công đoàn cũng được nhận cổ tức từ khoản đầu tư vào cổ phiếu của doanh nghiệp như cổ đông thông thường. Với các doanh nghiệp có truyền thống chi trả cổ tức đều đặn, đây là một nguồn kinh phí ổn định giúp tổ chức Công đoàn duy trì hoạt động.

Hiện nay, một số doanh nghiệp lớn còn thành lập các tổ chức chuyên về hoạt động đầu tư tài chính cho Công đoàn nhằm đảm bảo nguồn kinh phí được sử dụng một cách hợp lý. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp cổ phiếu của chính doanh nghiệp bị Công đoàn từ chối. Khi cần thiết, Công đoàn cũng có thể bán cổ phiếu của doanh nghiệp đang nắm giữ để đảm bảo lợi ích.